O co chodzi z tym stresem?

Stres to fizjologiczny mechanizm stworzony przez ewolucję, który pomaga nam w realizacji celów. Jest tylko jeden warunek. To jest możliwe tylko i wyłącznie poprzez jego optymalizację.                                                                                                           

Warto pamiętać, że stres ma silny korelat fizjologiczny. Gdy się stresujemy, następuje silny wyrzut hormonów: adrenaliny, noradrenaliny i kortyzolu.

Kilka słów o percepcji stresu

Wielu psychologów i psycholożek podkreśla, że to nasza ocena konkretnego zdarzenia jest decydująca i wpływa na to, jak bardzo postrzegamy to wydarzenie jako przerażające, zagrażające naszemu życiu czy bezpieczeństwu lub czy traktujemy je jak wyzwanie, a co za tym idzie- możliwość wzrostu i  rozwoju. A wiadomo, jak jest z naszą percepcją. Ona nie zawsze zależy od obiektywnych czynników.

Warto przypomnieć sobie, że stres ma różne oblicza: 

Dystres czyli stres chroniczny i długotrwały: trwa zazwyczaj miesiącami albo latami i wpływa bardzo negatywnie na nasze zdrowie. Eustres czyli stres krótkotrwały, to stres “pozytywny”, który nas motywuje i mobilizuje do działania i podjęcia jakiś kroków. 

“Zaniepokojony umysł nie może istnieć w zrelaksowanym ciele” – Edmund Jacobson

Sheldon Cohen, psycholog społeczny, z Carnegie Mellon University w Pittsburghu, w latach 80 i 90 tych prowadził badania, które pokazały, że chroniczny stres fatalnie wpływa na funkcjonowanie naszego układu immunologicznego Jego eksperyment dał niezbite dowody, że długotrwały stres negatywnie wpływa na odporność, przez niego częściej chorujemy i łapiemy infekcje.

Gdy jesteśmy zestresowani to m.in.: mamy zmienny apetyt, trudno nam się skoncentrować, nie możemy wysiedzieć w jednym miejscu, mamy problem z bezsennością, jesteśmy drażliwi, łatwo popadamy w irytację, martwimy się, płaczemy, czujemy poczucie winy i zmęczenie i wiele innych.

Strategie radzenia sobie

• zadaniowe– stawiamy na realizację planu, stawiamy czoła sytuacji i usiłujemy poszukać konkretnych rozwiązań
• emocjonalne– szukamy sposobów na obniżenie napięcia – tu idealne są: sport, relaksacja, kontakt z drugim człowiekiem, podczas którego możemy w zdrowy  sposób zwerbalizować nasze emocje.
• unikowe– udajemy, że wszystko jest ok, czyli wypieramy, tłumimy, trzymamy w sobie, zamiatamy nasze emocje i odczucia pod dywan. Cierpimy wtedy często na kompulsywne napady jedzenia, bezsenność, frustrację, złość i irytację. 

Często uciekamy przed stresem, bo zabija. Warto jednak pamiętać, że:

• • Są tysiące badań na temat negatywnego wpływu stresu, dlatego często skupiamy się na jego zabójczym potencjale, wydaje się że życie byłoby bez niego lepsze.
  • Chcielibyśmy życia bez stresu, marzymy, aby mieć ciągle błogi spokój.
  • Stres wskazuje to, co dla nas ważne, jest magazynem energii, uciekając od niego nie wykorzystujemy energii i informacji, jaką ze sobą niesie czyli marnotrawimy ją.
  • Mamy wpływ na to, czy stres nam pomoże czy zaszkodzi
  • Pozbycie się stresu za wszelką cenę z życia jest bardzo energochłonne i frustrujące, pozbawiamy się energii, jaką może on nam dać

Psycholog Mateusz Banaszkiewicz podkreśla, że predyktorem poczucia sensu jest występowanie stresu w naszym życiu. Paradoksalnie to on powoduje, że wzrastamy, sięgamy po nowe, nieznane, nabywamy nowych kompetencji i stajemy się lepsi.

Platon już w 4 w.p.n.e napisał, że: “największy błąd w leczeniu ciała ludzkiego polega na tym, że lekarze nie znają całości. Żadna część nie będzie zdrowa, dopóki całość nie będzie zdrowa”.

Jak radzić sobie ze stresem? Kilka słów o filarach

• dbanie o jakość snu- sen to filar, dzięki niemu jesteśmy w stanie lepiej radzić sobie z trudnymi i nieprzyjemnymi emocjami. Bez odpowiedniej ilości snu jesteśmy bardziej drażliwi i bardziej podatni na wszelkiego rodzaju infekcje i choroby 
• zrównoważona dieta
• w umiarkowany sposób uprawiany sport- gdy uprawiamy sport, nasza reakcja stresowa jest większa (ciało jest pobudzone), ale szybciej wracamy do równowagi znajdujemy balans
• wypoczynek- jak mawiał Wiesław Myśliwski: “To umiejętność umieć wypoczywać”.
• czas dla siebie i pasje
• dbanie o emocje i poszukiwanie narzędzi do radzenia sobie z lękiem i niepokojem
• kontakt z bliskimi i przynależność do wspólnoty- jesteśmy istotami społecznymi i potrzebujemy innych ludzi oraz budowania z nimi więzi wspólnotowych
• kontakt z naturą, ze zwierzętami: tu warto wspomnieć o biofilii czyli wrodzonej skłonności ludzi do zbliżania się do natury i poczucia harmonii z przyrodą oraz shirin- yoku – upraszczając lasoterapii. Warto utrzymywać kontakt z naturą – las i śpiew ptaków może dostarczyć nam energii i przynieść ukojenie
• praca z oddechem i techniki mindfulness, joga, medytacja, modlitwa
  śmiech i przytulanie bardzo obniżają napięcie

A co mogę zrobić w obszarze „praca”?

• Jak podkreśla psycholożka dr Ewa Jarczewska-Gerc ważna jest zmiana nastawienia i przekonań, że mamy wpływ na swoje reakcje fizjologiczne. Pomaga w tym przygotowywanie się do trudnych rozmów, robienie scenek, trenowanie “trudnych” sytuacji.
• Ważny jest podział zadań na mniejsze i planowanie
• Warto pamiętać o stawianiu sobie realistycznych celów i nieprzywiązywanie się do efektów końcowych

Inne sposoby:

• Trening autogenny Schultza
• Trening relaksacyjny Jacobsona
• Gdy odczuwamy zbliżający się atak paniki warto zrobić to ćwiczenie:
• Wymień 5 rzeczy: musisz rozejrzeć się wokół siebie i znaleźć kolejno: 5 rzeczy, które widzisz, 4 rzeczy, które możesz dotknąć, 3 rzeczy, które możesz słyszeć, 2 rzeczy, które możesz poczuć i 1 rzecz, którą możesz posmakować. 

A na zakończenie…

Ewa Kempisty-Jeznach w swojej książce “Chorzy ze stresu. Problemy psychosomatyczne” podkreśla, że “Jak nikt tak jak my sami, po dokonaniu autoanalizy, nie zaspokoi naszych potrzeb, jedynie podróż w głąb siebie da nam upragniony spokój, mądrość, siłę do walki z chorobami psychosomatycznymi”, a tym samym stresem chronicznym, który tak często panoszy się w naszym życiu. 

Bibliografia: 

1. 5 cennych minut na każdy dzień roku : skuteczne praktyki, które pomogą ci cieszyć się życiem / Jeffrey Brantley, Wendy Millstine ; przekł. Jolanta Bartosik, Piotr Bucki, Ewa Jusewicz-Kalter, Ewa Wojtych. – Sopot : Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne : Funky Books 2015.

2. Aktywność fizyczna i psychika : korzyści i zagrożenia / Monika Guszkowska. -Toruń : Wydawnictwo Adam Marszałek 2019

3. Psychologia stresu : korzystne i niekorzystne skutki stresu życiowego / Irena Heszen. – Warszawa : Wydawnictwo Naukowe PWN 2013

4.Chorzy ze stresu. Problemy psychosomatyczne/ Ewa Kempisty-Jeznach, Prószyński Media, 2021